Cumhurbaşkanlığı ve milletvekili seçimlerine yönelik Emeklilikte Yaşa Takılanlar düzenlemesiyle gündeme gelen AKP iktidarı, şimdi de yerel seçimlere kısa bir süre kala EYT (Emeklilikte Yaşa Takılanlar) durumunda emekli olamayan çalışanları düşünerek önemli bir adım atmaya hazırlanıyor. Çalışanların emeklilik hayali için yerel seçimlere özel bir sürpriz düzenleme geliştirildiği iddiası gündem oldu.
Geçtiğimiz sene gerçekleştirilen Cumhurbaşkanlığı ve milletvekilliği seçimlerinde Emeklilikte Yaşa Takılanlar düzenlemesi ile tanınan AKP, 31 Mart yerel seçimleri öncesinde yeni bir emeklilik düzenlemesi üzerinde çalışıyor. Bu düzenleme, özellikle EYT ile emekli olamayan çalışanların beklentilerini karşılamayı amaçlayarak dikkat çekiyor.
Emeklilik konusundaki düzenlemeler kapsamında, emeklilik yaşının çocuk sayısına bağlı olarak düşürülmesi ve esnafın emekliliği için gerekli olan prim sayısının 7200 güne indirilmesi gibi önemli adımların gündemde olduğu belirtiliyor.
Yakın gelecekte hayata geçirilmesi planlanan düzenlemelerin özellikle kadınlar için emeklilik yaşını çocuk sayısına göre azaltmayı ve esnafların emeklilik için gereken prim sayısını 7200 güne çekmeyi amaçladığı bildiriliyor. Bu adımların, erken emeklilik hakkını daha ulaşılabilir kılacağı öne sürülüyor. Bu yönde atılacak adımların kısa süre içinde hayata geçmesi bekleniyor.
Öngörülen değişiklikler, emeklilik sistemine etkili bir şekilde müdahale ederek daha geniş bir kesimin erken emekli olma olasılığını artırabilir. Farklı prim gün sayılarına sahip olan bireyler, 1800, 3600, 4500 ve 5400 gün gibi farklı seviyelerde prim gün sayılarıyla kısmi emeklilik durumuna geçerek erken emekli olma imkanını elde edebilirler. Ancak, bu durumda nasıl bir emeklilik hakkı kazanılacağı ve aylık maaşın ne kadar olacağı gibi detaylar da belirleyici olacaktır.
KISMİ EMEKLİLİKTEN YARARLANALAR NE KADAR MAAŞ ALACAKLAR?
Öngörülen düzenlemeye göre, SSK-SGK'ya kayıtlı kadınlar 3600 prim günüyle 50, erkekler ise 55 yaşında emekli olabilecek. Bağkur primleri ise 7200 güne indirilecek. Yapılan bu yeni düzenleme kapsamında kısmi emeklilik formülü de değişiklik gösterecek.
İş Kanunu ve Sosyal Sigortalar Kanunu çerçevesinde Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) durumunda olan ve primi yetersiz olan bireyler, kısmi emeklilik hakkından faydalanabilecek. Kısmi emeklilik için 15 yıl ve 3600 günü tamamlayanlar, daha fazla çalışma zorunluluğu olmadan emekli olabilecekler. Bu durumda emeklilik için yaş şartı kadınlarda 58, erkeklerde ise 60 olarak belirlenmiştir. Aylık tutar, sigorta başlangıcının 2000'den önce ve sonra olmasına bağlı olarak değişiklik gösterecektir. Kısmi emeklilik hakkı elde edenler, kök aylıkları ne olursa olsun alacakları aylık dönemin en düşük emekli maaşını alacaklardır.
Kısmi emeklilik, primini tamamlayamayan sigortalılara, belirli bir yaşa ulaşmalarına rağmen emeklilik hakkı tanıyan bir düzenlemedir. Yaş haddi, işe başlama tarihi ve çalışılan statüye bağlı olarak değişmektedir. Örneğin, 8 Eylül 1999'dan önce sigortalı olanlar, 15 yıl ve 3600 günü doldurduklarında 50-60 yaş arasında değişen bir yaş şartını yerine getirerek emekli olabilirler. Bu tarihten sonraki çalışmalarda ise 4,500 gün prim tamamlanması gerekmektedir.
Eylül 1999'dan 30 Nisan 2008'e kadar SGK'lı olarak çalışanlar, 25 yıl sigortalılık süresi ve 4,500 prim günü ile kadınlar için 58, erkekler için 60 yaşında emekli aylığı alabilirler. Mayıs 2008'den sonraki sigortalılar ise 1 Ocak 2036'ya kadar 5400 güne tamamlama şartıyla 63 yaşında emekli aylığına hak kazanabilirler.
Örneğin, 1978 doğumlu bir kadın çalışan, Nisan 1997'de ilk defa sigorta primi ödemiş ve Ocak 2010'da 3,600 prim gününü doldurmuştur. Bu durumda, 9 Eylül 1999 tarihinden önce işe başlayan kadınlar için geçerli olan 15 yıl, 3,600 prim günü ve 50 yaşını tamamlama şartını sağlamış olduğundan kısmi emeklilik hakkını elde edebilir. 3600 gün prim ödeme sürecini 24 Mayıs 2008-23 Mayıs 2011 tarihleri arasında tamamladığı için 15 yıllık sigorta süresi ve yaş şartını 25 Mayıs 20211 tarihinden sonra yerine getireceği için kısmi emeklilik için hak kazanmış olur ve 58 yaşında emekliliğe geçebilir.
Sigortalıların kısmi emeklilik hakkını elde etmeleri için geçerli olan kademeli yaş haddi, kadınlarda 50, erkeklerde 55 yaş, 15 yıl çalışma süresi ve 3600 prim gün sayısını içerir. Bu şartları yerine getiren sigortalılar, en son sağlanan şartın gerçekleştiği tarihe göre emeklilik hesabı yapabilirler.
İşsizlik Sigortası Kanunu'na göre, 8 Eylül 1981'den önce işe başlayan kadınlar ve 8 Eylül 1976'dan önce işe başlayan erkekler, 15 yıl sigorta süresini ve 3600 gün primi tamamlayarak emekli olabilirler. Sosyal Sigortalar Kanunu'na göre, 23 Mayıs 2002'de 15 yıllık sigortalılık süresini dolduran kadınlar ve 50 yaşını dolduran erkekler, 3600 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemişse istediklerinde emekli olabilirler.
Normal şartlarda emekli olunduğunda elde edilecek aylık tutarı yüzde 25-30 daha düşük olabilir. Ancak, en düşük emekli aylıklarının 7 bin 500 lira seviyesine yükselmesiyle birlikte, bağlanan aylık düşük olsa bile bu tutarda bir gelir söz konusu olacaktır. Çalışan ve çocukları olan kadınlar için erken emeklilik imkanları da değerlendirilebilir.
Kadınların çocuk sayısına göre erken emeklilikleri düşünülebilir, zira kadınlara her bir çocuk için borçlanma imkanı sunulmuştur. Toplamda 2160 gün borçlanma hakkı bulunmaktadır, her bir çocuk için 720 gün olmak üzere toplamda 3 çocuğa kadar borçlanma söz konusudur. Aynı konuda yapılan düzenlemelerle birlikte çocuk sahibi kadınların erken emeklilik hakları artırılmış olabilir.
İşe başlama tarihinden önce malul olanlar, vergi indiriminden yararlananlar, çalışma gücü kaybı yaşayanlar, yer altı maden işyerlerinde çalışanlar, erken yaşlanması tespit edilen bireyler özel olarak korunmakta ve bu sigortalılar için emekli olabilmeleri için daha elverişli koşullar sağlanmaktadır. Bu özel durumlar, ilgili bireylerin emeklilik süreçlerinde daha destekleyici bir yaklaşım benimsemelerine olanak tanımaktadır.
Düzenleme ile;
• 9 Eylül 1999 sonrası SGK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı girişi olan kadınlar için 43 yaş ve 6.250 pirim günü, erkekler için 45 yaş ve 6.250 pirim gün şartı aranacak.
• 2000 sonrası SGK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı girişi olan kadınlar için 43 yaş ve 6.325 pirim günü, erkekler için 45 yaş ve 6.325 pirim gün şartı aranacak.
• 9 Eylül 1999 sonrası SGK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı girişi olan kadınlar için 43 yaş ve 6.250 pirim günü, erkekler için 45 yaş ve 6.250 pirim gün şartı aranacak.
• 2000 sonrası SGK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı girişi olan kadınlar için 43 yaş ve 6.325 pirim günü, erkekler için 45 yaş ve 6.325 pirim gün şartı aranacak.
• 2001 sonrası SGK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı girişi olan kadınlar için 43 yaş ve 6.400 pirim günü, erkekler için 45 yaş ve 6.400 pirim gün şartı aranacak.
• 2002 sonrası SGK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı girişi olan kadınlar için 43 yaş ve 6.475 pirim günü, erkekler için 45 yaş ve 6.475 pirim gün şartı aranacak.
• 2003 sonrası SGK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı girişi olan kadınlar için 44 yaş ve 6.550 pirim günü, erkekler için 46 yaş ve 6.550 pirim gün şartı aranacak.
• 2004 sonrası SGK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı girişi olan kadınlar için 45 yaş ve 6.625 pirim günü, erkekler için 47 yaş ve 6.625 pirim gün şartı aranacak.
• 2005 sonrası SGK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı girişi olan kadınlar için 46 yaş ve 6.700 pirim günü, erkekler için 48 yaş ve 6.700 pirim gün şartı aranacak.
• 2006 sonrası SGK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı girişi olan kadınlar için 47 yaş ve 6.775 pirim günü, erkekler için 49 yaş ve 6.775 pirim gün şartı aranacak.
• 2007 sonrası SGK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı girişi olan kadınlar için 48 yaş ve 6.850 pirim günü, erkekler için 50 yaş ve 6.850 pirim gün şartı aranacak.
