Türkiye'de binlerce vatandaşın başvurduğu, kendini engelli gösterip başka işte çalışma yöntemi, Sosyal Sigortalar Kurumu (SGK) tarafından mercek altına alındı. SGK, bu tür durumları tespit ettiğinde kişilerin aylıklarını kesip geçmişe dönük ödemeleri faiziyle geri alacak.
Çalışma hayatında, 2008 öncesinde sigorta girişi olan emekliler, 4/1-a (SSK) ve 4/1-b (BAĞ-KUR) statüsünde çalışmaya devam edebiliyorlar. Bu durumda, 4/1-a statüsünde çalışan emekliler sosyal güvenlik destek primi (SGDP) öderken, 4/1-b statüsünde çalışanların SGDP ödemesi gerekmiyor.
SGK, iş kazası, meslek hastalığı veya ağır hastalıklar nedeniyle çalışma gücünün en az yüzde 60’ını kaybedenlere malûl aylığı bağlıyor. Malûl aylığı bağlananların çalışamayacak durumda olduğu varsayıldığı için, bu kişilerin aylık alırken Türkiye’de veya yabancı bir ülkede herhangi bir işte çalışmamaları gerekiyor. Çalıştıkları tespit edilenlerin aylıkları kesildiği gibi ödenmiş aylıklar da faiziyle geri alacak.
Yargıtay 10. Hukuk Dairesi’nin (E: 2020/9157, K: 2021/10740) kararına konu olan bir dosyada, 1992 yılından beri malûl aylığı alan bir şahıs, 2012 ve 2014 yıllarında bir televizyon yapımında 2’şer gün çalıştı. SGK, bu durumu tespit ederek, 2012 yılındaki çalışma tarihinden itibaren malûl aylığını iptal etti ve iki yıllık sürede ödenen 32,4 bin liranın faiziyle iadesi için icra takibi başlattı.
Şahıs, SGK’nın işleminin iptali ve icra takibinin durdurulması için dava açtı. SGK, yargılama devam ederken 2017 yılında yönetmeliği değiştirerek yersiz ödenen aylıkların sadece çalışılan sürelere ait kısmının iadesini öngördü. İş mahkemesi, davacının emekli aylığının kesilmesine itirazını reddetti ancak yeni yönetmeliğe dayanarak yalnızca 4 günlük çalışma süresine karşılık gelen malûl aylığının iadesine karar verdi. Bölge adliye mahkemesi de bu kararı onayladı.
Şahıs, malûl aylığının yeniden bağlanması için başvuruda bulundu ancak SGK Sağlık Kurulu ve adli tıp kurulunun yaptığı kontroller sonucunda çalışma gücünde yüzde 60 oranında kayıp olmadığı belirlendi.
O KİŞİLER MUAF
Herhangi bir işte çalışma halinde aylığın kesilmesi sadece malûl aylığı alanlar için geçerli. Engelli vergi indirimi ile yaşa bakılmaksızın erken emekli olanlar ise aylıklarını kestirmeden sosyal güvenlik destek primi ödeyerek çalışabiliyor. 2008 yılından sonra sigortalı çalışmaya başlayanlar ise emekli aylığı alırken hiçbir işte çalışamıyor.
