Yüksek enflasyonla mücadele kapsamında sıkı para politikasını devam ettiren Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), faiz artırımlarına ek olarak kredi piyasasını düzenlemeye yönelik yeni adımlar atmaya hazırlanıyor. Bu kapsamda, kredi kartı kullanımını kısıtlamalar içeren düzenlemelerin gündeme geldiği belirtiliyor. Ancak, bu önerilen adımın ekonomik sorunların temel nedenlerine çözüm getirip getirmeyeceği konusunda görüş ayrılıkları bulunuyor.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Başkanı Fatih Karahan, enflasyon raporu sunumunda, kredi kartı harcamalarındaki artışları yakından takip ettiklerini ve bu konuda önlem alınacağı sinyalini verdi.
Türkiye'de yüksek enflasyonun etkisiyle gelirlerin azalması karşısında, birçok kişi ihtiyaçlarını kredi kartları üzerinden karşılarken, bu durum bankaların kredi kartı borçlarının hızla artmasına yol açtı. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu'nun (BDDK) Aralık 2023 raporuna göre, bireysel kredi ve kredi kartı borçlarında 2022'ye göre toplamda yüzde 80'e varan bir artış yaşandı. Kredi kartı borçları ise aynı dönemde neredeyse 2,7 katına çıktı.
Bireysel kredi kartı harcamalarının yüzde 43'ünü oluşturan taksitli kart harcamaları 507 milyar lira seviyesine ulaştı. Bu harcamaların 2022 sonundaki değeri ise yaklaşık 220 milyar liraydı. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), enflasyon tahminlerini paylaşarak, yıllık enflasyonun yıl ortasında yüzde 70-75 bandına çıkacağını, ardından 2024 yılını yüzde 36 seviyesinde tamamlayacağını öngördü.
Ancak bu tahminlere rağmen, kredi kartı borçlarının artış göstermesi, tüketicilerin nakit sıkıntısı çekerek en temel ihtiyaçlarını dahi kredi kartlarıyla karşılamaya başladığını gösteriyor. Tüketici Birliği Başkanı Avukat Mehmet Bülent Deniz, bu durumu "Tüketici, cebindeki nakit para yetmediği için en zorunlu ihtiyaçları kredi kartıyla karşılamaya başladı" şeklinde açıkladı.
Tüketici Birliği Başkanı Avukat Mehmet Bülent Deniz, ekonomi yönetiminin kredi kartları üzerindeki sıkılaştırma politikası çerçevesinde alınacak yeni kısıtlamaların, doğrudan satın almaları etkileyeceğini ifade etti. Deniz, ekstrelerde asgari ödeme yapma eğiliminin arttığına dikkat çekerek, bu durumu "Hatta beyaz yakalı diye tabir ettiğimiz toplumsal kesimler bile asgari tutar borçları ancak ödeyebiliyor" şeklinde açıkladı.
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu'nun (BDDK) kredi kartı taksitlendirme seçeneğini bazı sektörlerde kaldırmasının ardından, Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek'in kredi kartlarına yönelik yeni adımlar atılacağını sinyal vermesi, kredi kartları üzerindeki düzenlemelerin artabileceğine işaret ediyor.
İktisatçı Prof. Dr. Mehmet Şişman, Merkez Bankası'nın kredi kartlarına yönelik düşündüğü kısıtlamaların ekonomiye olumsuz etkiler doğurabileceği konusunda uyarılarda bulunuyor. Şişman, tüketicinin zorunlu harcamalarını kredi kartları üzerinden gerçekleştirdiğini ve talebi baskılayarak enflasyonu kontrol etme çabasının yapısal sorunları çözmekten uzak olduğunu belirtiyor.
Tüketici harcamalarındaki kısıtlamaların, sektörlere özel sınırlamaların üzerine eklenmesinin piyasayı olumsuz etkileyebileceğini vurgulayan Şişman, vergi gelirlerinin büyük bir kısmının dolaylı vergilerden elde edildiğini ve yeni kısıtlamaların dolaylı vergileri aşağı çekebileceğini, bu durumun bütçe için risk oluşturabileceğini ifade ediyor.
Şişman, Merkez Bankası'nın mevcut politikalarıyla enflasyonu yıl sonunda belirlenen seviyeye çekmenin zorluğuna dikkat çekiyor.
Özellikle ekonomik sıkıntı yaşayan kesimlerin tüketiminin kısıtlanmasının ani durma riski yaratabileceğini ve kayıt dışı borçlanmanın artabileceğini söylüyor. Ayrıca, seçim sonrasındaki belirsizliklerin tüketicileri panik alımlara yönlendirebileceğini belirten Şişman, enflasyondaki artış beklentisinin kırılabilmesi için Merkez Bankası'nın devamlılığını ve maliye politikasının devreye sokulmasını öneriyor.
Ekonomik göstergelerin takibe düşen kişi sayısını artırdığını belirten Mehmet Bülent Deniz ise muhtemel yeni kısıtlamaların kredi kartında yasal takibe alınacak kişi sayısını daha da artırabileceğini ifade ediyor. Kredi kartı faizlerinin seçim sonrasında artacağına işaret eden Deniz, kredi kartlarının özellikle ücretli kesim için önemli bir finansman kaynağı olduğunu belirtiyor. Deniz, zorunlu olmayan ürünler dışında yeni kısıtlamaların getirilmemesi ve ekonomik tedbirlerin dengeli bir şekilde alınması gerektiğini söylüyor.
