2023 yılına dair AKP'nin seçim beyannamesi ve 2023-2026 dönemini kapsayan Orta Vadeli Program, bir dizi önemli reformu içermekte. Ev kadınlarından memurlara, işçilerden annelere, emeklilik bekleyenlerden Bağ-Kur'lulara kadar geniş bir kesimi ilgilendiren bu reformlar, belirli bir takvim çerçevesinde hayata geçirilecek.
Yeni Asır'dan Faruk Erdem'in aktardığına göre, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan, reformların belli bir takvim dahilinde yasalaşacağını belirtti. Bağ-Kur prim indiriminden ev kadınlarına sosyal güvence ve erken emeklilik hakkına, esnek ve uzaktan çalışma düzenlemelerinden tamamlayıcı emeklilik sistemine kadar birçok yeni sistemin çalışmalarına başlanacak. Peki, bu reformlar nasıl hayata geçecek ve kimler nasıl faydalanacak?
BİRİNCİ DÜZENLEME: EV KADININA SOSYAL GÜVENCE VE ERKEN EMEKLİLİK
Aile Koruma Paketi kapsamında çalışma imkanı bulamayan veya emeklilik için yeterli primi olmayan ev kadınlarına, sosyal güvence sağlayacak bir sistem hayata geçirilecek. Bu sistemde, kadınların ödeyecekleri isteğe bağlı primlerinin bir kısmını devlet karşılayacak. Prim ödemelerinin tamamlanmasının ardından ev kadınları, sosyal güvence yanında emeklilik hakkına da kavuşacak.
Ev kadınlarının ödeyecekleri isteğe bağlı primlerin üçte birini devlet karşılayacak. Örneğin, bu yıl için aylık ödeme (2024) 6.400,64 TL iken, devlet desteği aylık olarak 2.133,55 TL olacak ve yıllık devlet desteği 25.602,56 TL'ye ulaşacak.
NASIL EMEKLİ OLACAK?
Primleri ödenen ev kadınları, şartlar tamamlandığında emeklilik hakkına sahip olacaklar. Bu noktada, Bağ-Kur kapsamında 5400 gün prim yeterli olacak. Ancak daha önce çalışma ve primi olan kadınlar, daha kolay bir şekilde emekli olabilecek. Ayrıca, anneler ve özellikle ev kadınları için yıpranma benzeri prim günü sayısı desteği ve yaş indirimi de sunulacak.
ERKEN EMEKLİLİK NASIL UYGULANACAK?
Sosyal güvenceye kavuşturulan ev kadınları ve anneler için, yıpranma (Fiili Hizmet Zammı) benzeri bir uygulama devreye alınacak. Anneler ve ev kadınları, ödedikleri prim sayısına göre her yıl ek prim günü kazanacak. Örneğin, 4 yıl prim ödeyen bir anne, 5 yıl prim ödemiş gibi değerlendirilecek. Gerçekleştirilen prim desteği süresi kadar kısım, emeklilik yaş şartından eksiltilecek. Böylece anneler, daha genç yaşta emekli olabilmek için daha az prim ödeme imkanına sahip olacak.
İKİNCİ DÜZENLEME: BAĞKUR PRİMİ 7200 GÜNE DÜŞECEK
8 Eylül 1999 tarihinden önce, Bağ-Kur emeklilik şartları kadınlar için 7200 gün, erkekler için ise 9.000 gün olarak uygulanıyordu. Daha sonraki dönemde, hem kadınlar hem erkekler için bu süre 9 bin gün olarak belirlendi. Yapılacak düzenleme ile 9 bin gün olan prim ödeme süresi, 1.800 gün (5 yıl) azaltılarak 7.200 güne düşürülecek. Bu sayede 2008 sonrası SSK'lılarda olan 7.200 gün şartıyla eşitlenecek.
HANGİ BAĞ-KUR'LULAR DÜZENLEMEDEN YARARLANACAK?
Düzenleme ilk olarak basit usulde vergilendirilen esnaf odalarına kayıtlı küçük esnaf için geçerli sayılacak. Bu kapsamda kuaför, terzi, bakkal, berber gibi küçük esnaf ve sanatkarlar için emeklilikte prim şartı 7.200 gün olarak uygulanacak. Yasal düzenleme esnasında bu kapsamın genişletilmesi de gündemde. Eğer bu gerçekleşirse, tüm Bağ-Kur'lular bu düzenlemeden faydalanabilecekler.
ÜÇÜNCÜ DÜZENLEME: TAMAMLAYICI EMEKLİLİK İLE İKİNCİ MAAŞ
Yeni sistemin devreye girmesiyle birlikte tüm çalışanlar bu haktan faydalanabilecek. Bu sayede çalışanlar, SGK ile birlikte ikinci bir emeklilik imkanına kavuşacaklar. Bu ikinci emeklilik Bireysel Emeklilik Sistemi (BES) ile hayata geçirilecek. Çalışanlar için işverenlerin de sisteme prim ödemesi gerekecek ve ayrıca devlet katkısı da sağlanacak. Böylece çalışanlar emekli olduklarında hayat standartlarını koruyabilecekler.
BES sistemi içinde emekli olabilmek için 10 yıl ve 56 yaş yeterli olacak. Özellikle 2000 ve sonrasında sigortalı olanlar, böylece önce tamamlayıcı emeklilik sisteminden emekli maaşı almaya başlayacaklar. İsteyenler maaşlarını alabilecek, isteyenler birikimlerini toplu olarak kullanma seçeneğine sahip olacaklar.
DÖRDÜNCÜ DÜZENLEME: UZAKTAN VE ESNEK ÇALIŞMA
Uzaktan ve evden çalışma sistemi daha detaylı bir şekilde yasal düzenlemeye tabi tutulacak. Bu uygulama, kamu sektöründe belirli alanlarda da kullanılacak.
Esnek çalışma modellerinde, belirli mesai saatleri düşünülmeden işin yürütülmesini sağlayacak şekilde çalışma süreleri ayarlanabilecek. Bazı sektörlerde haftanın belli günlerinde uzaktan, bazı günlerinde ise iş yerinde çalışma imkanları, bazı dezavantajlı gruplar için esnek mesai saatleri uygulanabilecek.
BEŞİNCİ DÜZENLEME: EK GÖSTERGE 3600 OLACAK
Kamu çalışanlarının maaş ve ikramiyelerini belirleyen önemli bir parametre olan ek gösterge, kıdem, unvan, pozisyon gibi faktörlere bağlı olarak belirlenir. Daha önce belirli meslek grupları için ek gösterge 3600'e çıkarılmış, bu değişiklik tüm memurlar için ek gösterge artışını beraberinde getirmiştir. Bu durum, maaşlara olduğu kadar özellikle emeklilik ikramiyelerine de önemli bir artış katkısı sağladı.
KİMLER UYGULAMADAN YARARLANACAK?
Yeni uygulama, önceki yasayı tamamlayıcı nitelikte bir değişiklik getirecek. Kamuda çalışan ve 1. dereceye yükselmiş memurların ek göstergeleri otomatik olarak 3.600'e çıkacaktır. Bu düzenleme, 1. dereceye ulaşmış olan tüm kamu kurumlarındaki memurları kapsayacak bir uygulama olacaktır. Bu sayede ilerleyen süreçlerde ek gösterge değişikliği yapma ihtiyacı ortadan kalkacak.
