Kazakistan'da Türk tarihini değiştirebilecek bir keşfe imza atıldı. Kazakistan'ın Karaganda şehrinde İskit-Saka ve erken dönemine ait piramit bulundu.
Kazakistan'da Türk tarihini değiştirebilecek bir keşfe imza atıldı. Kazakistan'ın Karaganda şehrinde İskit-Saka ve erken dönemine ait piramit bulundu.
TRTHaber'de yer alan habere göre, Arkeologlar, Karajartas anıt mezarının, Begazı Dandibay döneminin son evresine ait bir hükümdara ait olduğunu belirtti.
Karaganda Eyaleti Şet ilçesinde bulunan Taldı Nehri’nin sol kıyısına hakim bir tepede konumlanan ve Karaganda Üniversitesi Sarı Arka Arkeoloji Heyeti tarafından keşfedilen Karajartas anıt mezarındaki kazılar, toplamda 4 kazı sezonu boyunca gerçekleştirildi.
Kazakistan Cumhuriyeti Milli Müzesi'nden Dr. Aibar Kassenali, buluntular üzerinde yürütülen karbon 14 analizlerinin sonuçlarına göre, piramit yapısının M.Ö. 14 ile 12. yüzyıllar arasına tarihlendirildiğini duyurdu.
Dr. Aibar Kassenali, mezar odasındaki izler incelendiğinde, bozkır piramidinin Andronovo döneminde Kazak bozkırlarına hakim olmuş yerel bir hükümdar adına inşa edilmiş olabileceğini ifade etti.
“Özellikle mezar alanında tespit edilen keramik kabın çark kullanılmadan imal edilen ve baskı yöntemiyle bezendirilmiş motif üslubunun Andronovo döneminin son evresini oluşturan Begazı Dandibay dönemine ait olduğunu gösteriyor.”
Dr. Serhan Çınar, İskit-Saka ve Begazı Dandibay topluluklarına ait piramidal mezar yapıları hakkında, antik döneme ait tarihi kaynaklarda da bilgilere rastlandığını belirtti.
"Kniduslu Ctesias ve Sicilyalı Diodoros’un İskit-Med savaşlarını anlattıkları tarihi pasajlarında, Saka’ların başında Zarina adında bir kraliçelerinin olduğu ve onun komşu halklarla giriştiği seferler sonucu, ülkesini medeni hale getirerek birkaç şehirler kurduğu; halkının ise onun ölümünün ardından topraklarındaki en büyük mezar olan üçgen bir mezar inşa ettiklerini aktarılıyor."
Dr. Çınar, bozkır piramidi olarak adlandırabileceğimiz Karajartas anıt mezarının sakinlerinin, Andronovo döneminin son evresini oluşturan Begazı Dandibay dönemindeki yerel hükümdara ait olduğunu söyledi. Çınar, bölgedeki kazı çalışmaları sırasında anıt mezarların yanı sıra yine Begazı-Dandibay topluluklarına ait olduğu tespit edilen Kent adında bir proto-şehir yerleşkesi de bulunduğunu açıkladı.
Anıt mezardaki mezar odasında, etrafı granit plaka taşlarla çevrili bir lahit yapısı ve onun içerisinde ise burada gömülü olduğu anlaşılan Andronovo kabile reisine ait bir hükümdarın kafatasına ulaşıldı.
Mezar odasının üst kısmında, hükümdarın şahsi eşyalarının bırakıldığı özel niş alanında ise tunçtan imal edilmiş halkalı bir ok ucu, bir altın yüzük ve üzerinde arkaik dönem yazı üslubuna benzediği düşünülen gizemli bir çömlek parçası tespit edildi.
Mezar odasının çeşitli bölgelerinde ve piramidin çeşitli basamak bölümlerinde, bozkır kabilelerinin geleneksel defin merasimlerinde defin merasimi sırasında kullanılan ritüel amaçlı hayvan kemiklerine de rastlanıldı.
TÜRK PİRAMİDİNİN MİMARİSİ HAKKINDA
Karajartas anıt mezarı, zemin seviyesinde dörtgen bir plana sahiptir. Dış duvarlar, kenarlardan merkeze doğru yükselirken, bu duvarlar granit taşlardan oluşturulan üst üste yığılmış bir yapıya sahiptir. Anıt mezarı etrafını saran dış çit alanları ise kil harcıyla birbirine bağlanmış granit plakalardan oluşan menhir taşlarıyla çevrili bulunmaktadır.
Anıt mezarın iç kısmında, küçük taşların merkeze doğru kademeli bir şekilde üst üste dizildiği ve toplamda beş ayrı yükselti bölümünün bulunduğu tespit edildi. Bu alanda, yapının dış hatlarını oluşturan ikinci bir duvarın, mezar odasını çevreleyen iç duvarın üstüne yerleştirilen daha büyük granit plakalarla zemine dik bir şekilde kapatıldığı görüldü.
Anıt mezarın merkezi, iç ölçüler açısından yaklaşık 3,5-4,5 metre boyutlarındadır ve mezar alanının üst örtü yüksekliği yaklaşık 2 metreye kadar ulaşmaktadır. Bu yükseltmeler, kesme taşların birbirinin üzerine konmasıyla oluşturulan kuzey-güney ve doğu-batı cephelerinde yer alan toplamda beşer basamakla sağlanmaktadır.
Dr. Aibar Kassenali, “Yolun girişi, güneşin doğuş yönü olan doğu tarafından veriliyor. Karajartas anıt mezarındaki kazı çalışmalarının son katmanına inildiğinde, mezarın inşası sırasında örneklerine daha önce Ön Asya’daki piramit yapılarında görülen eğimli parkur tekniğinin kullanıldığı tespit edildi. Bu sayede anıt mezarın basamaklı piramidal üslupta inşa edildiği kesinleşti” dedi.
PİRAMİDİN TÜRK TARİH ARAŞTIRMALARINDAKİ KONUMU
Dr. Serhan Çınar`a göre, Begazı Dandibay toplulukları, Proto-Türk kültürünü oluşturan Güney Sibirya’nın Karasuk kültürüyle de yakından bağlantılarının bulunduğunu gösteriyor.
Ayrıca bu döneme ait mezarlarında bulunan yuvarlak tipli seramik kaplar, bozkır çevresindeki kültürel sürekliliğin bir sembolü olarak kabul edilebilir; zira bunlar, İskit-Saka dönemi ritüel kaplarına benzerlik göstermektedir. Daha sonraki dönemlerde, Asya Hun İmparatorluğu döneminden itibaren Türk kabileleri arasında sıkça kullanılan geleneksel dökme kazanların arkaik varyasyonlarını oluştururlar.
Karajartas'taki bu anıtsal yapının, Kazak bozkırlarındaki ilk piramit yapısı olmadığını belirtmekte fayda var. Taldı Nehri boyunca, Andronovo dönemine ait olan Sangru 1-3 adlı mezar alanlarında, 1946 yılında A.H Margulan tarafından tamamlanan kazı çalışmaları sırasında bu tür piramidal basamaklı anıt mezar tipi yapılar keşfedildi. Ancak, bu iki mezar alanı, Karajartas mozolesinden farklıdır. Hem daha küçük boyutludur hem de mezar odasına giden bir yol bulunmamaktadır, bu da Karajartas'ı diğerlerinden ayıran özelliklerden biridir.
